Nauka Kościoła

Sakrament bierzmowania wraz ze chrztem i Eucharystią należy do sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego, dlatego przyjęcie tego sakramentu jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu. Jedność tych sakra­mentów winna być zachowana, stąd w niebezpieczeństwie śmierci udziela się tego sakramentu nawet dzieciom.

Istotnie, „przez sakrament bierzmowania ochrzczeni jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chry­stusa, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej".

Duch Święty towarzyszył Chrystusowi w wypełnianiu Jego misji mes­jańskiej. Jezus po przyjęciu chrztu od Jana ujrzał Ducha Świętego zstępującego i pozostającego na Nim ( por. Mk 1,10; J 1,32). W synagodze w Nazarecie wyraźnie stwierdził, że słowa Izajasza proroka: „Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana" (Łk 4,18) - wypełniły się na Nim.

Chrystus Pan obiecał swoim uczniom, że Duch Święty będzie ich wspomagał, aby także wobec prześladowców dawali świadectwo nieugiętej wiary (Łk 12,12). W dzień przed swoją męką obiecał Apostołom, że ześle od Ojca Ducha prawdy, który pozostanie z nimi na zawsze (por. J, 14,16; 15,26). Wreszcie po swoim zmartwychwstaniu Chrystus obiecał, że wkrótce ześle na nich Ducha Świętego, który napełni ich mocą i uczyni Jego świadka­mi: „Gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami" (Dz 1,8).

Rzeczywiście w święto Pięćdziesiątnicy Duch Święty w cudowny sposób zstąpił na Apostołów zgromadzonych na modlitwie wraz z Maryją, Matką Jezusa i uczniami (Dz 1,14). Zostali oni wtedy tak napełnieni Duchem Świętym, że obdarzeni mocą Bożą zaczęli głosić wielkie dzieła Boże (Dz 2,4). Piotr Apostoł uznał Ducha Świętego, który w ten sposób zstąpił na nich, za dar epoki mesjańskiej (por. Dz 2,17-18). Wówczas zostali ochrzcze­ni ci, którzy uwierzyli w naukę Apostołów. Otrzymali oni również dar Ducha Świętego (Dz 2,38). Od tego czasu Apostołowie, wypełniając wolę Chrystusa przez wkładanie rąk, udzielali neofitom daru Ducha Świętego (por. Dz 8,15-17; 19,5nn).

Najstarsze świadectwo o udzielaniu sakramentu bierzmowania zapisane jest w Dziejach Apostolskich i mówi wyraźnie i szczegółowo o udzielaniu tego znaku wiary jako dopełnienia chrztu świętego. Czytamy tam: „Kiedy Apostołowie w Jerozolimie dowiedzieli się, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do niej Piotra i Jana, którzy przyszli i modlili się za nich, aby mogli otrzymać Ducha Świętego. Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Wtedy więc wkładali na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego" (Dz 8,14-17).

Bierzmowanie dopełnieniem chrztu

„Skutkiem sakramentu bierzmowania jest pełne wylanie Ducha Świę­tego, jakie niegdyś stało się udziałem Apostołów w dniu Pięćdziesiątnicy. Bierzmowanie przynosi zatem wzrost i pogłębienie łaski chrzcielnej: -zakorzenia nas głębiej w Bożym synostwie, tak że możemy mówić 'Abba, Ojcze!' (Rz 8,15); - ściślej jednoczy nas z Chrystusem; - pomnaża w nas dary Ducha Świętego; - udoskonala naszą więź z Kościołem; udziela nam, jako prawdziwym świadkom Chrystusa, specjalnej mocy Ducha Świętego do szerzenia i obrony wiary słowem i czynem, do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydzić się Krzyża." (KKK, 1302-1303).

Św. Ambroży biskup i doktor Kościoła (IV w.), który przeszedł for­mację katechumenalną i przyjął sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskie­go w wieku blisko 40 lat, w jednej ze swoich katechez mówił: „Przypomnij sobie, że otrzymałeś duchowy znak, 'ducha mądrości i rozumu, ducha rady i męstwa, ducha poznania i pobożności, ducha świętej bojaźni', i zachowuj to, co otrzymałeś. Nauczył cię Bóg Ojciec, umocnił cię Chrystus Pan i 'dał zadatek' Ducha" (De misteriis, 7,42).

„Sakramentu bierzmowania, podobnie jak chrztu, którego jest dopełnieniem, udziela się tylko jeden raz. Wyciska on w duszy niezatarte duchowe znamię, 'cha­rakter', który jest znakiem, że Jezus Chrystus naznaczył chrześcijanina pieczęcią swego Ducha, przyoblekając go mocą z wysoka, aby był Jego świadkiem.

'Charakter' sakramentu udoskonala kapłaństwo wspólne wiernych, otrzy­mane w chrzcie, a 'bierzmowany otrzymuje moc publicznego wyznawania wiary w Chrystusa, jakby na zasadzie obowiązku (quasi ex officio)"'(KKK 1304-1305).

Przygotowanie kandydatów

Według nauki Kościoła, „przygotowanie do bierzmowania powinno mieć na celu doprowadzenie ochrzczonego do głębszego zjednoczenia z Chrystusem, do większej zażyłości z Duchem Świętym, Jego działaniem, darami i natchnieniami, aby mógł lepiej podjąć apostolską odpowiedzialność życia chrześcijańskiego.

Katecheza przed bierzmowaniem powinna także starać się obudzić zmysł przynależności do Kościoła Jezusa Chrystusa, zarówno do Kościoła powszechnego, jak i wspólnoty parafialnej. Na tej ostatniej spoczywa szczególna odpowiedzialność za przygotowanie kandydatów do bierzmo­wania" (KKK, 1309).

Ponieważ chrzest święty udzielany jest dzieciom, stąd przygotowanie do I Komunii świętej, a szczególnie do bierzmowania, daje tę wielką szansę, aby młody chrześcijanin mógł przebyć konieczną drogę wdrożenia w życie dojrzałych chrześcijan. Dlatego biskupi w wielu diecezjach polskich, aby umożliwić młodzieży przejście procesu duchowej formacji, przesunęli czas udzielania bierzmowania na drugą, a nawet czasami trzecią klasę szkoły średniej.

W procesie formacyjnym istotną rolę mają do wypełnienia: rodzina, kapłan, katechiści oraz wspólnota parafialna. Dokumenty Kościoła jednak zasadniczo obowiązek przygotowania do bierzmowania kładą na parafię, a więc kapłanów, katechistów i wiernych, gdyż we wspólnocie z nimi kandydaci do bierzmowania mają możliwość doświadczenia życia Chrystusowego Kościoła.

Kandydat do bierzmowania wybiera również sobie nowe imię, które winno być nośnikiem pewnego posłannictwa, jakie pragnąłby wypełniać w swoim życiu. Sprawę wyboru imienia winien omówić z kapłanem lub ze swoim katechistą, lub animatorem.

Świadek bierzmowania

Poszczególnym bierzmowanym zwykle towarzyszy świadek, który przygotowuje ich do przyjęcia sakramentu, przedstawia szafarzowi bierzmowania do namaszczenia krzyżmem, a potem pomaga w wiernym wypełnianiu przyrzeczeń złożonych na chrzcie, zgodnie z natchnieniami Ducha Świętego, którego otrzymali.

„Ze względu na współczesne warunki pastoralne wypada, aby chrze­stny, jeżeli może być obecny, był także świadkiem bierzmowania. W ten sposób jaśniej zaznacza się związek między chrztem i bierzmowaniem, a funkcje i obowiązki chrzestnego mogą być spełnione w sposób bardziej skuteczny. Nie wyklucza się jednak możliwości wybrania osobnego świadka bierzmowania. Także rodzice mogą osobiście przedstawić swoje dzieci do bierzmowania".

Świadek bierzmowania winien odznaczać się następującymi przymiotami:

• być wystarczająco dojrzały do spełniania tego obowiązku
• należeć do Kościoła katolickiego i przyjąć trzy sakramenty wtajemniczenia
• chrześcijańskiego: chrzest, bierzmowanie i Eucharystię,
• nie być wykluczonym przez prawo od czynności w aktach kościelnych.

Szafarz bierzmowania

„Właściwym szafarzem sakramentu bierzmowania jest biskup. Zwykle on sam udziela tego sakramentu, aby wyraźniej występował jego związek z pierwszym zstąpieniem Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy, kiedy to Apostołowie napełnieni Duchem Świętym sami przekazywali Go wiernym przez włożenie rąk".

Do Sakramentu bierzmowania przystępują uczniowie III klas gimnazjum, po uprzednim przygotowaniu. Uczniowie zobowiązani są do uczestnictwa we wszystkich spotkaniach formacyjnych, które odbywają się w środę lub niedzielę w połączeniu z Mszą św. o godz. 18.00.